Het was vroeg zondagochtend. Theo Claassen, van de workshop in Nepal (zie voor het verslag van de workshop het internet rapport), en ik wilden bijtijds op het forum zijn. De eerste lezingen begonnen om 9.00. Dus we zaten om 7.15 in Schermerhorn aan de koffie. Normaal ga ik er in het weekend alleen maar vroeg uit om vogels te kijken. We waren mooi op tijd in Den Haag. De kaarten voor het Forum zouden klaar liggen bij de stand van de Unie, daar was zo vroeg nog niemand. Gelukkig konden we toch naar binnen. Er waren twee interessante hoofdonderwerpen: Water voor natuur en Zuidoost Azië.

De Water voor Natuur sessie begon om 9.15 en werd opgeluisterd door de kroonprins. De verrassing was de voordracht van koningin Noor van Jordanië Ze hield een krachtige toespraak over water in het Midden-Oosten en vooral een pleidooi om er rechtvaardig en voorzichtig mee om te gaan. In Jordanië is een groot water tekort, veel mensen hebben maar een enkele dag van de week water. Als ik me goed herinner was er toch nog 48 liter per inwoner per dag. Het lijkt me dat het niet alleen de hoeveelheid water is, maar vooral het niet hergebruiken van water (en nutriënten). Opvallend was de angst voor privatisering van water. Het is het aloude probleem: grond is van iemand, lucht is van iedereen. Water zit daar tussen in. In grote delen van de wereld is men niet gewend te betalen voor water, dan is het al een schok als je moet gaan betalen voor de productie van drinkwater, laat staan voor het water zelf: "Privatisation is not the sollution. The answer lies in communisation".

Een groot deel van zittingen in de grote zalen wordt besteed aan forum discussies. Deze gaven me een wat ongemakkelijk gevoel, veel "praatjes voor de vaak". Mooie woorden, door mensen die door hun positie boven de materie staan.

Aan het eind van de ochtend naar een bijeenkomst over Gender (de rol, maar vooral inzet van vrouwen en mannen in de maatschappij) in zuidoost Azië We hadden daar Eveline Bolt van het IRC uit Delft afgesproken, onze projectleider in Nepal. Daarover straks meer. De bijeenkomst was georganiseerd door elf vrouwen en een man uit landen als Pakistan, Bangladesh en Nepal. De vrouwen waren "sterke" vrouwen, persoonlijkheden, met gevoel voor humor. Vanzelfsprekend, niet op basis van emancipatie. Dat was me in Nepal tijdens de workshop ook al opgevallen. Het werd wel opgemerkt dat man/vrouw verschillen in die maatschappijen minder belangrijk zijn dan kaste en andere standsverschillen. De Nepalese was uit de familie Shrestha, een "hogere" familienaam in Nepal.

De lezing over Bangladesh ging weer over de gevolgen van "goede bedoelingen", of naar een hedendaagse, niet meer voetballende, Amsterdamse filosoof: "elk foordeel heb z'n nadeel". Met westerse hulp is 10-20 jaar geleden het land voorzien van pompen voor gebruik van grondwater als drinkwater. Velen kregen rare ziekteverschijnselen, vlekken op de huid, zwerende plekken op de handen. Het leek wat op lepra, maar toch anders. Rond 1992 bleek het een arsenicum vergiftiging te zijn. Driekwart van het grondwater heeft te hoge gehalten (Arsenicum is een algemeen voorkomend metaal, zet zich samen met ijzer af, het is ook redelijk eenvoudig met ontijzering te verwijderen). Als oplossing worden de "vergiftigde" putten en pompen met verf gemerkt.

Ook hier weer het universele basisprobleem:

• Een redelijk stabiele maatschappij;
• Westerse bemoeienis of goedbedoelde hulp;
• Bevolkingsgroei, armoede, klein deel van de bevolking rijker en met meer voorrechten, meer hulp, vlucht van het platteland naar de steden;
• Daarna de verrassing: hoe heeft het zover kunnen komen?

Theo en ik hadden met Eveline Bolt afgesproken om te `hersenwaaien` over een vervolg op de workshop in Nepal. Het is het IRC nog steeds niet gelukt om geld voor een vervolgproject te krijgen. Waarom niet? De eerste reden was dat Nepal afviel bij de concentratie van Nederlandse buitenlandse hulp over minder landen. De belangrijkste reden is volgens mij echter dat we terechtkwamen bij een te eenvoudige oplossing. Vermijdt de "shiny engineers", probeer een eenvoudige oplossing te vinden die direct bij de (lagere klassen) van de maatschappij aansluit. Dit betekent echter dat er voor westerse bedrijven weinig aan te verdienen is.

Ik had bij de Unie van Waterschappen gehoord dat er iemand voor buitenland is aangenomen: Koos Segeren. Daarom zijn we met gedrieën naar de Unie stand op de Fair getogen. Helaas was de heer Segeren er niet, maar later hebben we telefonisch contact gehad en documentatie opgestuurd. Eveline heeft toegezegd contact op te nemen en een afspraak te maken (ik denk dat het heel zinnig is om de Unie een rol te laten spelen bij de coördinatie van de buitenlandse contacten van de Nederlandse waterschappen. Het IRC kan hierbij, samen met het IHE betrokken worden).

De middag hebben we op de Fair doorgebracht. Het was een levendig geheel. Veel volk, 500 trommelende padvindertjes, onze kroonprins. Er was een aardige combinatie van stands. Van commercieel (Grontmij, Landustrie, WL) tot idealistisch (Artsen zonder grenzen, Unicef, Unesco). De waterschappen waren, zoals al vermeld, vertegenwoordigd door de Unie, maar het hoogheemraadschap van Delfland en de waterschappen Betuwe en Regge en Dinkel hadden een eigen stand. Ik heb een hele tijd op de stand van Sida (Swedish International Development Cooperation Agency) met de heer Uno Winblad staan praten. Ik had vorig jaar veel van zijn plaatjes voor de voordracht van de delegatie uit Indonesië gebruikt (het boekje Ecological Sanitation van Sida geeft een goed overzicht, is bij mij aanwezig).

Tot zover de zondag, ik vond het een leuke besteding van mijn vrije zondag. Maandag bleek dat er van de vier kaarten die Uitwaterende Sluizen voor het Forum had erg weinig gebruik gemaakt werd (wie is er maandag geweest?). Dus na wat heen en weer gebel toch maar besloten om ook dinsdag maar weer vroeg op te staan.

Ik heb de ochtend vooral besteed aan wat over het Forum rond te lopen, hier en daar mijn neus naar binnen gestoken. Het is groot, er is veel te doen. Het leukste waren toch de "kleine zalen". Een van de bijeenkomsten waar ik ben blijven hangen was de bijeenkomst "Making Water Everybody's Business - Experiences in Community-Based Water Management", georganiseerd door Centre for Science and Environment, India. Er werd een indrukwekkende film (Arvari: a 20^th century folktale; film on regenerating a river through community action) vertoond over een dorp in een al grotendeels ontvolkte streek van India. Ergens was het fout gegaan, de meeste jonge mensen waren naar de stad getrokken. Met kleine dammen wordt regenwater vast gehouden. De mens als bever… Iemand had een derde van zijn land beschikbaar gesteld in de verwachting dat daardoor de rest meer opbrengst zou geven. Ze waren nu, na vijftien jaar, zover dat het dorre land groen was geworden. Na jaren van daling van de grondwaterstand steeg het peil weer. Er begonnen weer rivieren te lopen! De bewoners hadden weer een betere toekomst, er kwamen weer jonge mensen terug uit de grote stad. Van heinde en verre kwamen mensen naar het "wonder" kijken. Het was jammer dat de discussie eigenlijk niet te volgen was, mijn India-Engels was niet toereikend.

Later werd mijn aandacht getrokken door een poster-presentatie over Rural Water Supply & Sanitation Project van de World Bank in de Guangxi in het zuidoosten van China. Leuk te zien, ik had er het een en ander over gelezen. Jammer dat iedereen in de grote zalen het druk had met de grote zaken. In de pauze van zo een sessie lukte het ze een stuk of vijftien mensen een leuke voordracht show te houden. Drie kinderen (ik dacht toen dat ze uit het kleine dorp kwamen dat ze uitbeelden) lieten met zang en dans, bijgestaan met een PowerPoint demonstratie op de PC zien hoe hun water situatie verbeterd was. Hoe de beschikbaarheid van drinkwater het leven op het platteland verbetert, geen afvalwaterzuivering maar vergisting van poep met mest, etc.

Na de lunch naar een bijeenkomst over Mexico. Jammer dat ook daar weinig mensen bij aanwezig waren, de bijeenkomst moest vanwege de veiligheidsmaatregelen voor de ministersconferentie uitwijken naar een hotel in de buurt. Desondanks leuke, interessante lezingen. Ook hier weer een "botsing" tussen mensen die het land willen opstuwen in de vaart der volkeren en mensen die alleen al genoeg moeite moeten doen om te overleven. Het werd onderkend dat de verbetering van de omstandigheden op het platteland de groei van de grote steden tegen zou houden. Het was weer een voorbeeld hoe met geringe kosten in een "watershed" (stroomgebied) het water vastgehouden kan worden. Een Mexicaans gezegde schijnt te zijn, als een soort zoethouder: "We zullen een brug voor je bouwen. Maar, daar heb ik niets aan, want ik heb geen rivier om over te steken. Dat geeft niet". Het aardige is ook hier dat door "watershed management" de inwoners van een dorp toch een nieuwe brug nodig hadden. De grondwaterspeigel was gestegen, de al lang droge rivier had weer water.

De Mexicanen hadden ook veel belangstelling hoe in Nederland de waterschappen georganiseerd zijn. Een lichaam dat speciaal in het leven is geroepen om met water om te gaan. Kan dat? De Mexicanen vonden het wel wat.

Terug op het Forum liep ik de Chinezen tegen het lijf. Raakte er weer mee aan de praat. Ze zeiden dat ze een hotel in Amsterdam hadden. Spontaan vroeg ik: waarom komen jullie woensdagavond niet naar Schermerhorn. Leek ze wel wat.

Verder heb ik me nog wat ondergedompeld in muziek en dans (uit Zimbabwe), Nog een biertje gedronken met lui uit Zweden, Oeganda, Mozambique, Zimbabwe en Armenië. 's avonds laat thuis.

Woensdag om kwart over vijf belden de Chinezen, we staan in Alkmaar. We komen er aan. Leuk. Ja maar bus 127 gaat niet, ze moeten bus 627 hebben. Via het hoofdkantoor van de busmaatschappij gebeld met het chauffeursonderkomen in Alkmaar. "Mijnheer ziet U buiten een groepje Chinezen met drie kinderen staan? Het zijn geen restaurant chinezen maar echte. Wilt U ze op de bus zetten voor me?". "Ja hoor, ik zie ze. Ik loop wel even naar buiten". Een leuke avond met ze gehad, even het "Kleinste Huisje" en de "Grote Kerk" laten zien.

Op donderdag vrij genomen om met een van de excursies ("Integrated Water Management and River Basins") mee te gaan: varen vanaf Arnhem naar de Gelderse Poort om de natuurbouw daar te zien. Aansluitend was er een bustocht van Nijmegen, georganiseerd door waterschap Betuwe om de dijkverbeteringen te laten zien. Afsluitend was er buffet, aangeboden door de Wageningse Universiteit. Was een leuke dag. Bij het buffet zat ik met mensen uit Nigeria, Zimbabwe, Singapore en Zambia rond te tafel. Leuk om de verhalen uit die landen te horen, vooral de man uit Zambia was een bijzonder man. Mooie verhalen. Alleen jammer dat in de loop van de avond de man uit Zimbabwe, een Engelsman, die er al sinds 1957 woonde er achter kwam dat de man uit Zambia de minister van Energy and Water Development was. Het was juist zijn bedoeling om incognito lekker een dagje uit te zijn. Geen net pak, maar gewoon een trui. Na "betrapt te zijn" zie je zo een man veranderen.

Tot zover mijn impressies van de World Water Forum. Ik vond het een erg leuke, leerzame bijeenkomst. Het gaf mij een goed beeld van wat er op dit gebied al zo aan de hand is: veel! Veel grote problemen, veel ontwikkelingen. Veel "shiny engineers", maar ook veel lokale initiatieven. Voor mij was het aardig om de Nepalese workshop, waarin ik zoveel vrij tijd heb gestopt, in een groter perspectief te zien. Wellicht komt er toch een vervolg? Zou ik toch wel leuk vinden.